Ruta de la Muerte

La Ruta de la Muerte deitzen dioten bidea La paz gainetik Coroico herriran zijoan biadeari deitezn diote. Gaur egun bide hau ez da erabiltzen, berria egin dutelako.



Bidea ahianean zehar jesten da eta oso estua da. Leku gehienetan bi autobus ez dira kabitzen bidean eta hor etortzen ziren Komediak. Gainera bidearen albora dagoen panorama imprezionantea da, handik behera juanezkero "hasta luego Lucas"

Egia esan bide hau bizikletaz jestea ez da munduko ezer, Antzuolan badaude bide zailagoak ibiltzeko, eta giak oso kontrolaturik dute ibilbidea, ez dute lagatzen norberak nahi duen lekutan gelditzen, argazkiak eteratzen .... Den dena oso kontrolaturik dago. Bidai Bukaeran bazkari bat, dutxak eta buelta bide berdinetik egiten dira, baina casu hontan autobuses.

Gaur egunean biea konpontzen jarraitzen dute, baina Bakarrik Turistak erabiltzen dute. Txartea erosten denean jartzen du kobratzen dutenaren parte bar bidea konpontzeko dela.

Bidea bere garaian izango zen "Carretera de la Muerte", bide guzia kurutzez beteta bai dago. Komentatu zidatenez bizikletaz bakarrik bat hil zen (Ez gogoratzen Japonesa edo Israliarra).

Bidai hau egiteko ematen duten ekipoa oso hona da. Prezioa bizikletaren arabera da, baina kontu hontaz bidean enteratzen zara. Nire kasuan biziklena ona izan arren nahiko normala zen.

La Paz

Naiz eta Sucrekoak esan Sucre Boliviako hiriburua dela, benetan boliviako hiriburua La Paz da. Hiri hau oso altu egoteaz gain (3500 m) handia eta kaotikoa da. Hemengo trafikoak ez du soluziorik, denbora guzia pozina jo eta bozina jo pipi... popo... Gero ez dago kale bat saltzailerik ez duenek, Kalean edozer gauza eros daiteke, jana, arropak, teknologia,motorrak, eskulanak .....
Gainera La paz Zulo baten dago, beraz herria goruntz hazi da. Gora begitatu ezkero betik etxeak ikusten dira, hori bai danak ladrillozkoak eta noski margotzeke.

Argazki hau Plaza Sucretik aterata dago eta goraka ikusten den hori La Paz da. Goian lautadan beste herri bat dago El Alto izena duena, 400 bat metro gorago, bertan dago aeroportua.
La paz hiriaren hazkunderen beste adibide bat.
Argazkian ikusten den hau Boliviako Parlamentua da. Parlamentua Plaza Murillon dago eta bertan parlamentuaz gain Katedrala eta Presidentearen etxea daude.
La Pazeko kaleetan ez da arrarua egunero manifestazioren bat topatzea. Lehen trafikua konplikatua bazen, ba, manifestazioak egoten diren egunetan inposiblea da. Argazkian ikusten den hau txikia zen bakarrik 500 bat lagun, Titicaca ko arrantzaleak ain zuzen ere. Baina astelehenerako 50000 lagun Orurotik etorriko direla espero dute konstituzio berriaren alde. (Evo Morales Orurokua da)
Argazkian ikusten den beste hori Plaza de San Francisco da. Hemen turista pilabat egoten dira, ondoko kaleetako dendetan eros bai daiteke bertako produktu tipikoak oso merke.

Sucre

Sucre teorian Boliviako hiriburua da. Atera nahi duten kostitituzio berrian ez du jartzen Boliviako hiriburua izango denik eta horregatik Sucretarrak oso kabreauturik daude.

Sucre hiriari buruz esan daiteke hiri zuri bat dela, etxe denak kolore hortakoak direlako eta teilatuak berriz gorriak teilak erabiltzen dituztelako. Boliviako herririk kolonialena izango da.

Coloniaren garaian La Plata zuen hizena hiri honek. Gero Sucre jarri zioten Sucre generalaren izenez.
Argazkian ikusten den etxe hori la Casa de las Libertades da. Etxe hau garai baten jesuiten etxea izan zen eta bertan Boliviaren indenpendentzia aldarrikatu zuten. Gaur egunean museo bat da eta Boiliviaren historia kontatzen dute.
Casa de las Libertades etxearen patioa.
Sucrea hiriaren ikusmira bat La recoleta konbentua dagoen miradore batetik hartua.
Potosi Eleizen hiria bezala ezagutzen bada, Sucre berriz museoen hiria bezala ezagutzen da. Arte indigena Textil museoan egon nintzen, bertan indioek erabili dituzten telak eta nola egiten dituzten erakuzten dute.

Argazkian dauden bi inditar hauek bertan daude ikusteko ze teknika erabiltzen duten telak egiteko. Turista bat pasatze zen bakoitzean parrea aguantatu ezinik egoten ziren, seguru gutaz katxondeatzen zaudela.

Potosi

Potosi, Boliviako izen bereko depertamentuaren hiburua da. Famatua da garai baten Espainiarrek bertatik izugarrizko zilar pila eraman zutelako. Zilar hau dena Cerro Rico izeneko menditik atera zuten.

Potosin bi egun eta erdi egin ditut. Lehenengo egunean gauza handirik ez genuen egin, berandu heldu bai ginan bertara Oyunitik. Bidaia 6-7 ordukoa dena pistaz. Egia esateko Bolivian galipota duten oso kamino gutxi daude. Esan didatenez bakarrik 3000 bat kilometro.

Potosin ikusteko dauden gauzarik interesgarrienak eleizak dira, baina ez dakit zergatik baina igandean dena itxita zeuden. Beharbada "El dia de la Hispanidad" zelako, ez dakit baina danak itxita.

Beste gauza garrantsitzu bat la Casa de la Moneda da. Baina igandea izanik oso goiz ibili beharra dago, goizeko 10:30 ixten bai dute. Ni badaezpada ere goizeko 9:30 han nengoen.

Etxe hontan potosiko museorik inportanteena dago eta bertan erakusten dute nola zilarretik espainara bidaltzeko txanponak egiten zituzten.

Ikus daitekeenez oso etxe handia da. Bertan Txanponak nola egiten ziren aparte beste kuadro pila bat ere ikus daiteke. Gehienak anonimoak dira. Zergatik? Ba indioek eginak zirelako eta Indioa izanik ez zuten izenik, ez beintzat izen katolikorik ez bai zauden bataiaturik. Eta izena eduki nahi bazuten bataiatu beharra zuten.
Bertan egin ziren txanponetako bat. Ikusten den eskudo hori Gaur eguneko Castilla-Leon enkoa da. Baina baita ere Potosi hirikoa. Ez dut jakitzerik izan zergatik.
Kuadroak eta dirua nola egiten zen bakarrik ez dago ikusgai. Hildako 10 bat umere badaude ikusgai. Argazkian ikusten diren hoiek eleiza baten berrikuntza lanetan zebiltzala topatu zituzten.

Igande Arratsaldean prozesio bat egon zen, esan zidatenez hau ere Errosariko Amaren oroimenez. Hau Iruyakoarekin konparaturik oso bestelakoa izan zen. Banda erdi militarrak, Poliziak, Ikasleak ....

Behean ikusten den hori atera zuten Amarbirjinaren irudia da
Urrengo egunean, Potosira etortzen diren danak egiten duten gauza bat egitera juan nintzan, zer izango eta Cerro Rico ko minak ikustera juan nintzan. Minak ikusteko toura kontratatu beharra dago. 70 Boliviano. Gero eta oso garrantzitsua, niki deitzen diodan "Kit para el Minero"

Kit hontan Coca, Zigarroak, galletak, Dinamita, beste gai kimiko bat eta metxa sartzen dira. Detonadoreak ez dituzte saltzen baina dinamita eskuratzeko ez dago arazorik.
Minak kooperatibak dira gaur egunean eta nik bisitatzeko aukera izan dudan mina hortan 25 bat lagunek lan egiten dute. Kooperatiba da baina mina ez da langileena, langile bakoitzak bere zatia du minan minerala ateratzeko. Bakarrik bere zatitik atera dezake minerala. Gaur egun mineraleen prezioa asko jaitsi dela eta minatik ateratzen diren etekinank oso txikiak dira. Baina oran dela bi urteraino oso soldata onak ateratzen zituzten, ikusi besterik ez dago Potosin nolako kotxeak ikusten diran.

Argazkian ikusten den beste minero honek nahiko lan zuen minako bideetan ibiltzen.

Uyuniko Tourra Bolivian

Argentinako Salta eta ingurutan ibili eta gero Bolivira etorri gara. Bertara etortzeko lehenik La Quiaca herriar egin genuen Argentinan. Han muga dago eta Boliviako lehengo herriak Villazon du izena. Han dirua aldatu eta 3 bat ordu autobusari zain egon ondoren 3-4 orduko bidaia egin ondoren Tupiza herriara jo genuen.

Tupiza herrian 4 eguneko bidaia erosi genuen nik eta beste 3 Alemanek. Bidaia Tupizatik Uyunira zen. Bidai hau egiteko beharrezko denak toyota 4x4 hontan eraman genituen. Gurekin Javier gidaria eta Maria sukaldaria etorri ziren.

Bidaiaren lehen geldigunea Viluyo herrian izan zen. Bertan paseatzen ari ginela herriko neska mutiko denak etorri ziran gu agurtzera. Bertan oso momentu ederrak pasatu genituen heiekin argazki kamarakin jolazten ibili bai ginan. Argazkiak atera eta argazkiak atera, baina heiek aterata. Inoiz ez zuten argazkirik atera eta kriston jaia izan zen ikuste irudiak eta bideoa.
Ibilaldi hau berria denez lehen egunea lo egitera bertako famili baten etxean gelditu ginen. Famili honek ez zuen argiindarrik erabiltzen, turistak juan ezean, guk eramaten genuen gasolinarekin egiten zuten argia. Kanpoan kriston otsa egiten zuenez lekurik onena familiaren sukaldean egotea izan zen. Bertako mutikoekin "Chupate dos" estiloko joku bat jolasten ibili ginen.
Urrengo egunean Kondor hori atera zuten argazkia etaratzeko eta bitartze diru pixkabat atera "turista gixajo" hoiei.
Lau eguneko bidai hortan zekulako parajeak ikusteko aukera izan dugu. Adibide bezala :
Laku pila bat, kolore guztietakoak, urakin, gatzakin .....
Laguna Verde
Geyserrak

Laguna Colorada, mila eta mila Flamenkorekin. (200 bat argazki eduki behar ditut Falmenkuei aterata)

Tontokeixak egiteko aukera ere izan dugu. Argazki hau Bolivia tik Chile ra doan trenbidean ateratakoa da. Oso tren gutxi ibiltzen dira.

Mendiak, mediak eta desertuak. Argazki hau Atacama aldera jotzen duen Boliviako aldean eginda dago.
Abere pila bat ere ikusi ditugu, llamak, bizcachak, Bicunak, azeriak, Txoriak ..... Argazkian ikusten direak bicuñak dira.
Egun batez lo egitera gatzez egindako etxe batera juan ginan. Dana gatzez egina dago. Eta ikus daitekeenez argazkian etxe hontan eta toki gehienetan Evo Morales en aldekoak dira.

Azken eguna Salar de Uyunin egin genuen. Oso goiz jaiki ginen argazki eder hauek ateratzeko.

Egunsentia

Eta gatzaren zuritazuna aprobetxatuaz beste argazki "Artistico" honek

Saltako beste inguru batzuk

Bueno, azpaldiko partez zerbait idaztera noia Blogean. Bextu hontan agertzen dena 3 edo lau egunean egin nituen ibilaldi batzuei buruz da.

Lehenago esan bezala Saltan Hiru Tour kontratatu nituen, Lehena Cafayatera izan zen. Tour horrei buruz idaztea izan nuean.

Bigarren Tuora CACHI izeneko herri batera izan zen. Herri hori Argentiba aldeko Punan dago. Puna 3900 gora dagoen altiplanoa da.

Bidaian Tastileko ruina zahar batzuk ikusi genituen. Ruina honek Incen aurrekoan dira, eta egia esateko harri pila bat besterik ez dago. Argazkiak atera nituen baina ez ditut Blogean jarri.

Jarraian Parque Nacional de los Cardones era juan ginan, hau politagoa izan zen, Bertara jauteko 3348 metrotara dagoen portu bat igo behar da.

Argazkia atera nuen portuan, lehen aldia bai zen altura hortako puerto baten negoela. Gaur menditxo bat iruditzen zait gero ibili naizen tokiak ikusita. Bolivian adibidez 5000 metrotara dagoen portu bat pasatu behar izan dugu.

Parque Nacional de los Cardones. Cardones guretzat kaptusak dira. Eta parque hau da explanada haundi bat dana kaptuses betea. Kaptus edo Cardoe hauek 5 metrotik gora dituzte.
Bidaia hamaitzeko Cachi herrian egon ginan, 3000 bat metrotara dago eta oso herri lasaia da. Egia esateko lasaiegia, eta gainera kriston berua egiten zuen.

Urrengo egunean Tour luzeena egin genuean Psaeo de las Nuves delakoa. Bidai honen haziera Tren de las Nuves delakoaren ondotik doa. Tren hau Saltatik ateratzen da (Astean hiru bat aldiz) eta San Antonio de los Cobres herrila heltzenda 8 orduko bidaia egin da gero. Nik ez nuen bidai hori egin, bat oso denbora luzea zelako herri bat bakarrik ikusteko eta bestia oso karua dalako. Gaur egun bakarrik turistak erabiltzen dute.

Hau da Tren de las Nuves famatua. Argazkia Saltako trentokian atera nuen. Kanpotik, barrutik argazkia ateratzeko "Premiso Especial" bat behar nuelako, han segoen segurtasuneko tipoak esan zidanez.
Tour hontan lehen aldiz llamak ikusteko aukera izan genuen. San Antonio de los Cobres ixa 4000 metrotara dago eta bertako jendea Boliviar tanquerakuak dira, ez dute zer ikusirik argentinarrekin Quechuak dira.

San Antonio de los Cobres pasatu eta Salar Grande ikustera juan ginan. Salar homenk Grande du izena baina Uyunikoakin konparatuta Txikia da. Bertan gatza nola biltzen duten ikusteko aukeraizan genuen.

Sallar Grandetik 4000 metrotara dagorn bide batetik jetsi ondoren Purmamarkara jo genuen, bertan oso famatua den Ceroo de los 7 Colores ikusteko. Cerro hau 7 kolorekin ikusi nahi bada goizez juan beharra dago, beraz arratsaldea zenez 3 edo 4 kolore besterik ez genituen ikusi.

Purmamarka, La quebrada de Humahuacan kokaturik dago. Quebrada hau patrimonio de la Humanidad moduan katalogaturik dago, Bertako herri famatuenak Purmamarca, Tilcara, eta Humahuaca bera dira.

Quebrada dena kolore pilabateko mendiez beterik dago. Goiko argazkian adibide bat.

Saltako ibilaldiak bukatu eta gero ipar aldera egin nuen, ain zuzen Humahuaka herrira. Humahuakak quebradari izena ematen badio ere, ez da munduko ezer, politena hegoaldera dago.

Bertan Bolibiara juan baino lehen atseden hartu nahi nuen, baina egun batekin nahiko izan zen. Bigarren egunea 80 km tara dagoen Iruya herrira juan nintzan, bertan Errosariko Amaren eguna ospatzen bai zuten. Bertara inguruetako erromes juan ziren eta oso jai polita ikusteko aukera izan nuen.

Herri bakoitzak Errosarioko Amaren altar txiki bat eramaten zuten. Eta bertan denetariko dantzariak zeuden. Quechuak argazkian ikus daitekenez.

Gautxoak, ez dakit zer pintatzen zuten paraje haietan (Dana mendia zelako), baina bertakoak ziran.
Txitulariak ere bazeuden. Txistulari honek dantza Andinoak egiten zutenei joten zieten.
Eta, jai zenez ba hori, Ha celebrar, bertako sagardoa edanaz. Argazkian dagoen tipo hori Geologo Argentinar bat da. Norberto izena du.